Yapılması düşünülen tüm projelerde çevreye karşı olma ihtimali bulunan zararların hesap edilmesi, alınacak önlemlerin tespiti veya asgari düzeye indirilmesi çalışmalarının tamamına çevresel etki değerlendirilmesi adı verilmektedir. Bu değerlendirmeleri içeren rapor da ÇED raporu olarak adlandırılır.

Çevreyi koruma amacı taşırken projelerin de sağlıklı şekilde yürütülmesi hedefine de hizmet eden çevresel etki değerlendirmesi faaliyeti, profesyonel şekilde yürütülmesi gereken faaliyetlerdir. 1993 yılından itibaren yönetmelik anlamında faaliyetleri takip edilen çevresel etki değerlendirmeleri, ekonomik girdileri ve çıktıları engellemeyecek şekilde sürdürülmelidir. Bu değerlendirmeler yasal prosedürlere uygun olduğu kadar incelenen yatırımların sahipleriyle de istişare halinde yapılmalıdır.

ÇED raporu bir işletmenin ekonomik faaliyetlerinin başlamamasına, durdurulmasına, devam etmesine veya bitirilmesine sebep olabilmektedir. Alanında uzman kişilerin profesyonel şekilde hazırladıkları bu rapor birçok değişkeni içermektedir.

Çed Raporu Örneği

ÇED Yönetmeliği gereğince hazırlanan ÇED raporu örneği incelendiğinde projenin tanımı ve amacı, seçilen yerin konumu, proje yeri ve etki alanının mevcut çevresel özellikleri, projenin çevreye etkisi, alınması gereken önlemler, halkın katılımı, kısa bir özet, şekiller, grafikler ve fotoğraflar yer almaktadır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na gönderilen ÇED raporu aynı zamanda ilgili firmaya ve kuruma da verilir. Yapılacak proje köprü, maden sahası, fabrika veya benzeri bir alan ise çevre incelemesinde projenin neden olabileceği heyelan, doğal dengenin bozulması sonucu oluşacak riskler, dere ve su kaynaklarının tükenmesi, orman alanlarına zarar verilmesi gibi değerlendirmeler yapılır. Olası etkilerin çokluğu projenin başlamadan bitmesine neden olabilir.

Proje topluma veya devlete karşı büyük bir yatırım mahiyetinde ise ÇED çalışmaları risklerin nasıl bertaraf edileceği üzerinde yoğunlaşabilir. Projenin sahibi Bakanlıklar olsa bile ÇED raporu objektif bir şekilde hazırlanır ve ilgili bakanlık ile Çevre Bakanlığı’na iletilir. Değerlendirmelerde çevreyi koruma amacı esastır.

Çed Raporu Nasıl Alınır?

Projelerin başlama sürecinde, proje sahipleri ve yetkilileri zorunlu olduğu için ÇED raporu nasıl alınır konusuna yoğunlaşırlar. Özel bir formatla hazırlanacak olan ÇED raporu için başvuru dilekçesi doldurmak gerekir. Bu dilekçeye ek olarak projenin özeti, iş akım şeması, imar durumu ve aplikasyon krokisi, mülkiyet evrakları, proje sahasının niteliğine göre uygun kurumdan alınan görüş yazısı, çevre düzeni planı, vaziyet planı, topografik harita, Google Earth güncel haritası, kapasite raporu, yapı ruhsatı, imza sirküleri, taahhütname ve vergi numarası gibi bilgi ve belgeler istenebilmektedir.

İstenen belgeler projenin özelliğine göre artabilir veya eksilebilir. Yönetmeliğin EK-1 bölümünü ilgilendiren projeler için ÇED raporu alınması zorunludur. Proje EK-2 bölümüne ait ise proje tanıtım dosyası istenmektedir. İlgili belgelerin yasal mevzuatlara göre hazırlanması yetkili Çevre Danışmanlık firmaları tarafından düzenli şekilde yapılmaktadır. Proje sahiplerinin çevre danışmanlık firmalarıyla birlikte ÇED sürecini yürütmeleri hata payını minimize etmektedir.

Çed Raporu Nasıl Hazırlanır?

Çevre Danışmanlık firmaları bünyesindeki personelin ÇED raporu nasıl hazırlanır konusunda yetkin olması çok önemlidir. Yönetmelik hükümlerine göre ÇED hazırlanma süreci adım adım izlenmelidir. İlk olarak ÇED raporu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulmaktadır. Basılı evrak halinde sunulan bu rapor ayrıca CD formatında da iletilmelidir.

Özel formatında hazırlanan ÇED raporunun uygunluğunun Bakanlıkça incelenmesi ve uygun görülmesi durumunda projenin yürütüldüğü valilere iletilmesi süreci izlenir. ÇED raporunun uygun olmaması durumunda ise rapor hazırlayana iade edilmektedir. Uygun görülürse proje yetkilileri İDK toplantılarına çağrılmaktadır.

İDK toplantıları neticesinde Nihai ÇED raporu hazırlanarak tekrar Bakanlığa gönderilir ve olası hatalar düzeltilerek ÇED raporunun olumlu veya olumsuz durumu sonuçlanmış oluyor. ÇED raporunun hazırlanma sürecini müteakiben projenin başlaması sürecine geçilir.