Çevre Gönüllüsü Nedir?

Çevre gönüllüsü, isminden de belli olacağı gibi gönüllü olarak çevre faaliyetleri ile ilgili bildirimde bulunan kişilerdir. Faaliyet sınırları Çevre Kanunu ile belirlenen çevre gönüllüleri, Çevre Bakanlığı tarafından görevlendirilir.

Farklı işletmelerin çevre ile ilgili kanun dışı etkilerini bakanlığa bildirerek trafik gönüllüsü gibi bildirimde bulunuyorlar. Bu kişilerin yetkileri ve görevleri kanun ile çerçevesi çizilmiş halde olduğu için her zaman ne tür yetkilere sahip oldukları bellidir ve bildirimlerinin geçerli olup olmadıkları elbette denetlenmektedir.

Bilindiği gibi çevreye karşı olumsuz etkisi olabilecek endüstri tesisleri başta olmak üzere birçok işletme, kanunlara % 100 riayet etmek zorundadır. Ancak gerek bireysel hatalar gerekse bilinçli olarak yapılan yasa dışı etkinlikler olabilmektedir. Çevre gönüllüleri bu tür faaliyetleri tespit ettiklerinde bildirim yaparak bir nevi sivil denetim görevini ifa etmiş olurlar. Zaten bu görevlilerin görev tanımı Çevre Denetim Yönetmeliğinde yer alarak hizmet türleri de baştan belirlenmiş olmaktadır.

Resmi Gazete’nin 21 Kasım 2008 tarihli ve 27061 sayılı baskısında yer alan Çevre Denetim Yönetmeliği, çevre gönüllülerinin taşıması gereken nitelikler açıkça belirtilmiştir. Eski tarihli sayılabilecek bu yönetmeliğe göre çevre gönüllüsü görevini ve yetkisini taşıyan kişilerin görev sınırları belirlenmiş olduğundan, sınırların dışına çıkmaları mümkün değildir.

Çevre Gönüllüsü Ne İş Yapar?

Normalde işletmeler Bakanlık tarafından görevlendirilen denetmenler tarafından Çevre ile ilgili hususlarda incelenir. Belirli faaliyetler periyodik olarak yapılması gereken işlemler başlıklarında bir teftiş gerçekleştirilir. Aksi durumlar rapor edilir ve ceza uygulanır. Ancak ülkemizde genelde bu tür incelemelerden önce işletmeler Çevre Kanunu kapsamında yapması gerekenleri tamamladıkları için genelde problem yaşamazlar.

Oysa çevre gönüllüsü kişiler işletmelerin herhangi bir aksi faaliyetinde bildirim il veya merkezi teşkilata yaparak işyerlerini haberi olmadan bir nevi denetim faaliyeti gerçekleştirmektedirler. Kontrol yükümlülüğü olduğu için işletmeler bu konuda üzerlerine düşen sorumluluğu yerine getirmelidir. Diğer yandan haksız bildirim yapan veya görevini iyi kullanmayan çevre gönüllülerini de ihbar etmek durumu ile karşı karşıya kalınabilir. Böyle durumlarda tespit edilmesi halinde çevre gönüllüsünün görevine son vermek de Bakanlığın yetkisi dahilindedir.

Diğer yandan çevre gönüllüsü olarak görev yapan kişilerin yetki aşımı yapması da söz konusu olabilmektedir. Bazen işletmeleri denetlemekle görevli olduklarını düşünüp işletmeleri ziyaret ettikleri de görülebilir. Ancak bu da yanlış bir harekettir ve böyle durumların çevre gönüllüsü aleyhine bildirilmesi gerekir.

Çevre Gönüllüsü Nasıl Olunur?

Öncelikle söylemek gerekir ki bu iş tamamen gönüllülük ilkesine dayandığı için kimse zorla çevre gönüllüsü olmaya zorlanamaz. Elbette olmak isteyenlerin taşıması gereken bazı nitelikler de vardır. Örneğin Bakanlık tarafından olması istenen birincil özellik ülkemizin vatandaşı olmasıdır. Bunun ardından dikkat edilen diğer husus ise devlet dairelerindeki hizmetlerden ve haklardan mahrum olmamasıdır. Böyle durumdaki kişiler çevre gönüllüsü olamaz.

Çevre gönüllüsü olmak için en az lisans mezunu olmak gerekiyor. Üniversitelerin 4 yıllık fakülte veya yüksekokullarından mezun olma şartı var. Devlet dairelerinde çevre ile ilgili meslek ve konularda en az 5 yıl çalışma şartı da istenen diğer bir özellik. Bakanlık bu şartları taşıyanlara bir eğitim düzenlemektedir. Bu eğitimi de almak gerekiyor. Ardından ise yine bakanlık tarafından yapılan sınavda başarılı olmanız isteniyor.

Çevre gönüllüsü olmak için istenen niteliklere sahip olduktan sonra Çevre Bakanlığı tarafından yetkilendiriliyorsunuz. Çevre gönüllülerinin yaptıkları işin farkında olmaları, yetkinlikleri dahilinde çalışma yapmaları ve bildirimleri istenen şablonlarda gerçekleştirmeleri önemlidir. Bildirimler merkezi yönetime sunulabilecekleri gibi Bakanlığın il müdürlüklerine de yapılabilmektedir.